Podstawą podatku od spółek jest zysk, który stanowi sumę przychodów po potrąceniu kosztów ich uzyskania. Przy potrącaniu kosztów uzyskania przychodów wyłania się kuka ważnych problemów. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na możliwość potrącania nakładów poniesionych na badania i nowe technologie oraz kupno maszyn i urządzeń. Potrącenie tych nakładów może być natychmiastowe i pełne (w chwili ich dokonania) lub też nastąpić w pewnym ustalonym okresie. Na ogół przyjmuje się, że nakłady poniesione na badania i rozwój nowych technologii powinny być potrącane natychmiast i w pełni. Z kolei nakłady na kupno maszyn i urządzeń są potrącane w okresie ich gospodarczego wykorzystania. Ten okres jest uwzględniany w formie odpisów amortyzacyjnych. Za podstawę odpisów amortyzacyjnych można przyjąć okresy fizycznego lub technicznego zużycia maszyn i urządzeń. Coraz częściej akcentuje się zużycie techniczne jako kryterium dokonywania odpisów. Oznacza to, że będą one dokonywane w krótszych okresach i wyższych kwotach. Istnieją trzy metody dokonywania odpisów: liniowa, geometryczno-degresywna i arytmetyczno-geometryczna. Na podstawie metody liniowej odpisy są dokonywane w równych kwotach w poszczególnych okresach. Zgodnie z metodą geometryczno-degresywną wybrana stawka odpisu nie powinna przekraczać trzykrotnej stawki stosowanej w odpisach liniowych. Tak ustalona stawka, stanowiąca podstawę odpisów, będzie zastosowana w pierwszym roku wobec wartości określonej ceną nabycia, a w następnych latach – wobec wartości księgowej. Z kolei przy stosowaniu metody arytmetyczno-degresywnej zmniejszają się kwoty odpisów stosownie do upływu kolejnych lat. Stosowanie tej metody jest dopuszczalne wówczas, gdy w pierwszych trzech latach użytkowania stopa odpisu nie będzie wyższa od wynikającej ze stosowania metody geometryczno-degresywnej. Poza wspomnianymi metodami mogą być stosowane i inne, będące ułatwieniem dla podatnika, np. w odniesieniu do zysku z tytułu zwiększenia kapitału, zapasów z tytułu wzrostu cen czy w postaci zwiększonych odpisów użytkowania budynków. Przy naliczaniu podatku od spółek stosowane są również inne potrącenia od przychodu, a mianowicie: zmiany wartości zapasów, odsetki od kredytów oraz wydatki na reklamę i reprezentację. Pewne zastrzeżenia budzi sposób uwzględniania odsetek. Otóż są one uwzględniane jedynie w przypadku kapitału obcego (kredytu), lecz nie od kapitału własnego. W rezultacie kapitał własny jest w gorszej sytuacji. Dlatego postuluje się uwzględnienie odsetek od obu rodzajów kapitału. Z kolei wydatki na reklamę lub reprezentację są potrącane w wysokości określonej przepisami prawa podatkowego (ustalonej kwotowo lub procentowo w relacji do zysku). W podatku od spółek uwzględniana jest kompensata strat poniesionych przez przedsiębiorstwo, co jest następstwem dostosowania podatku do koniunktury gospodarczej. Przepisy podatkowe wyznaczają okres, za jaki poniesione straty są kompensowane, np. Olejne 3 lata. Ma to na celu ograniczenie niegospodarności w przedsiębiorstwie. Z podatku od spółek są zwolnione na ogół przedsiębiorstwa publiczne i użyteczność publicznej, jak np. kolej, poczta czy banki. Są to bowiem przedsiębiorstwa, które nie Wynoszą zysku i służą zaspokojeniu potrzeb ogólnych oraz są podmiotami gospodarki bukowej. Dlatego zwolnienia podatkowe nie wpływają na zniekształcenie konkurencji. Przy naliczaniu podatku od spółek są stosowane stawki proporcjonalne, co jest uzasadnione tym, że pewna część zysku (dywidenda) jest także przedmiotem podatku dochodowego. Polska ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, że przedmiotem podatku jest dochód. Tymczasem przedmiotem podatku od spółek jest zysk. Istnieją istotne różnice między dochodem a zyskiem. Ten pierwszy jest ściśle związany z osobą podatnika i określa jego zdolność płatniczą zarówno w sensie ekonomicznym, jak i socjalnym (stan rodzinny, stan zdrowia, wiek itp.). Natomiast zysk jest nadwyżką przychodów nad kosztami ich uzyskania i nie ma charakteru osobistego, m.in. w sensie socjalnym.
