Zwrotka z wiersza Zaleskiego, jak i cała etyczno-historiozoficzna aura poświęcenia, iluminacji duchowej, przejrzenia i przeanielenia zajmuje doniosłe miejsce w opowiadaniu Iwaszkiewicza pt. Zarudzie. Ale nie jedynie z tego powodu postanowiłam zacytować i omówić i to nie tylko wiersz Zaleskiego, lecz i Faleńskiego. Kierowało mną przeświadczenie, które od razu wyłożę — że powstanie, a zwłaszcza powstanie styczniowe tworzy jeden z najważniejszych ośrodków tematycznych prozy Iwaszkiewicza. Temat ten bywa niejednokrotnie głęboko ukryty, ale promieniowanie jego odczuwa się stale przede wszystkim w warstwie historiozoficznej utworów autora Ileydenreicha. Przy czym jego ujęcie odznacza się wewnętrzną antynomicznością — waha się właśnie między dwiema tonacjami: Zaleskiego i Faleńskiego, uwznioślającą o proweniencji mesjanistycznej i kontrastującą z nią tonacją ironii tragicznej.
